Türk Telekom’un Özelleştirilmesi – Bir Talan’ın Hikayesi

IV.B - Oger Telecom Ortak Girişim Grubunun Sunduğu İş Plani Ve Gerçekleşmesine İlişkin Sorular

IV.B – Oger Telecom Ortak Girişim Grubunun Sunduğu İş Plani Ve Gerçekleşmesine İlişkin Sorular

Türk Telekom’un % 55 oranındaki hissesinin blok satış yöntemiyle özelleştirilmesine ilişkin T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nca açılan ihale sürecinde; Türk Telekom İhale Komisyonu’nun Teklif Zarflarının açıldığı 24 Haziran 2005 tarihli toplantısında, Teklif Sahipleri’nin İş Planı zarfları da açılmış ve Teklif Sahipleri’nin İş Planları, Türk Telekom İhale Komisyonunca bilahare incelemeye alınmıştır. İş Planlarının değerlendirmesini müteakiben, 100 üzerinden 75 puan ve üzerinde puan alan Teklif Sahiplerinin, Fiyat Teklif Zarfları daha sonra ilan edilen 01 Temmuz 2005 tarihinde açılarak ihale sonuçlandırılmıştır.

Kamu tüzel kişiliğine haiz bir Kamu Şirketi/Kuruluşu iken özelleştirilen Türk Telekom’un hisselerinin devredileceği Yatırımcıdan, yukarıda ayrıntısı verilen ön yeterlilik şartlarının aranmış olması çok doğrudur ve hatta daha da fazlasının aranması daha da doğru olurdu. Çünkü telekom sektörü ve bu sektörün en önemli kuruluşu olan Türk Telekom, ülkemiz için stratejik bir öneme haizdir. Sağlıktan güvenliğe kadar vatandaşların yaşamının tüm alanlarını ilgilendiren Telekom sektörü, aynı zamanda tüm sektörlerin lokomotifi durumundadır. Türkiye’nin telekom sektöründe en son teknolojiyi yakalamadan ilerlemesi mümkün olamayacağı gibi telekom sektörü zayıf bir Türkiye’de vatandaşlarımızın sağlık ve güven içerisinde yaşayabilmeleri de mümkün değildir. Türk Telekom, ise 168 yıla varan geçmişi ile bu sektörün can damarını oluşturan en önemli kuruluşudur ve uzun bir süre de öyle kalmaya devam edecektir. Burada telekom sektörünün liberasyonunda yaşanan ve yaşatılan gecikmeler üzerinde durmayacağız.Türk Telekom’un, daha doğrusu ortaklarının kısa vadeli çıkarları lehine ve fakat Türkiye telekomünikasyon sektörü aleyhine atılan adımlar, yapılan müdahaleler bir başka soruşturmanın konusu olabilir.

Bütün bu nedenlerle; özeleştirme ihalesi sırasında, verilecek bedelden daha önemli olan unsur, işi ehillerinin eline vermek olmalıydı. Nitekim İhale Şartnamesindeki ön yeterlilik şartları da bu amaçla konulmuştur. Sonunda Türk Telekom’un % 55 hissesine karşılık ihale bedeli olarak belirlenen 6,550 milyar dolarlık bedel, Türk Telekom’un 2 yıllık karına karşılık gelmektedir.Önemli olan ve özelleştirmenin de esas nedeni olarak görülmesi gereken unsur, Türk Telekom’un verimli çalıştırılması, Türkiye’ye katkı sağlayan atılımlar yapması ve bölgede bir güç oluşturması olmalıydı. Nitekim Türk Telekom, geçmişi ve özelleştirme öncesindeki yapısı ile böyle bir gelişim için oldukça elverişli bir kuruluştur. İhale Şartnamesindeki ön yeterlilik şartları da bunu başarabilecek Yatırımcıyı seçmek için konulmuş kriterlerdir ve zaten yeterli bulunmamaları durumunda ihaleyi açan İdare tarafından, Teklif Sahibinin fiyat zarfının açılmasına bile gerek duyulmamaktadır.

Bu nedenle; İhale Şartnamesindeki ön yeterlilik şartlarının Yatırımcı tarafından korunmaya devam edilip edilmediğinin izlenmesi ve raporlanması Türkiye için hayati derecede öneme haizdir.

Ayrıca Türk Telekom’un Telekomünikasyon Kurumu (yeni adı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) ile imzalamış olduğu İmtiyaz Sözleşmesi’nin 11. maddesi de şu hükmü içermektedir:

“Türk Telekom, gelecek her yıla ilişkin hazırladığı ve 1 Ekim tarihine kadar Kuruma sunması gereken plan ve programlarının hazırlanmasında Kurum düzenlemelerine uymak zorunda olduğundan, sunulan bu plan ve programların da Kurumca değerlendirilmesi gerektiğinden, Türk Telekom, yatırım plan ve programlarını belirlerken, finansman durumu ve öncelikleri ile birlikte Ülke kalkınma plan ve programlarıyla Bakanlıkça hazırlanan güncelleştirilmiş ulusal enformasyon altyapısı ana planlarını da göz önünde bulundurur.

Bu planlar 3 yıllık olarak hazırlanır, dinamik talep tahminleri ile birlikte yatırım kalemleri ve yatırım bedelleri hakkındaki bilgileri içerir.

Kurum düzenlemelerine uygun olarak hazırlanacak gelecek yılın plan ve programları, her yıl 1 Ekim tarihine kadar Kurumun bilgisine sunulur. Kurum, bu plan ve programları değerlendirir.”

İş planındaki; Yatırım Planları, Gelir Tahminleri, İnsan Kaynakları Planı, Know-how transferi taahhüdü ve Entegre Mali tablolar ve tahminleri çok önemlidir.

Türk Telekom’un blok satış ihalesinde, İş Planı 100 üzerinden 75 alamayan teklif sahipleri ihalenin 2. aşamasına çağırılmamıştır. Biz bu nedenle, iş planını, ihaleye giren firmanın bir taahhüdü olarak algılamaktayız.

Ama ilginçtir, Türk Telekom İş Planını bir taahhüt olarak görmemekte, “İhale Sırasında Verilmesi gereken bir belge olarak nitelemektedir.

İmtiyaz Sözleşmesinin İptali için açılan (E.2009/4482) davaya müdahil olarak katılmak isteyen Türk Telekom’un Danıştay 13. Daire Başkanlığına Sunduğu 05.11.2009 tarih ve 570 Sayılı dilekçesinde öne sürdüğü görüşler dikkat çekicidir;

“Söz konusu planlar ihale şartnamesi kapsamında teklif paketi içinde bulunması gereken ve ihaleye katılmak için şart olan planlar olup, söz konusu iş planları sadece ve sadece ihaleşartnamesi kapsamında verilmesi gereken teknik bir belge niteliğindedir. Bu niteliği dolayısıyla da İş Planının herhangi bir taahhüt içerdiğini söylemek mümkün değildir.”

“İhale Şartnamesinde, Hissedarlar Sözleşmesinde veya İmtiyaz Sözleşmesinin hiçbir yerinde söz konusu iş planının bağlayıcı olduğuna veya taahhüt içerdiğine yer verilmemiştir.”

Bu görüşlere katılmak mümkün müdür? O zaman ihaleye girecek firmalardan niye iş planı istenir? Bir firma İstihdam edeceği personel sayısını, yapacağı yatırımı, ödeyeceği vergiyi abartacak, 100 üzerinden 80-90 puan alacak ihaleye girmeye hak kazanacak, ama başka bir firma daha gerçekçi öngörülerde bulunacak, gerçekçi rakamlar ifade edecek, O da elenerek fiyat teklif etme hakkını kaybedecek. Sonra da rakamları abartarak ihaleye girmeye hak kazanan firmaya, plan rakamların niye gerçekleşmedi diye sorulmayacak.

Türk Telekom söz konusu yazısında bu genel açıklamalardan sonra, Yatırım rakamların aşıldığını söylemekte ve “işçi sayısında da iş planındaki sayıya ulaşılmıştır” demektedir.

Ancak yatırım miktarı ve personel sayısı ile ilgili çeşitli kaynaklarda yer alan rakamlar, Türk Telekom yetkililerinin mahkemeye sunduğu beyanlarını yalanlamaktadır.

Şöyle ki;

Oger Telecom Ortak Girişim Grubunun ihale komisyonuna sunduğu iş planının yönetici özetinde 2006 Yılında (854,3) milyon ABD doları sabit kıymet yatırımı yapılması öngörülmektedir.

Buna karşın Türk Telekom’un Danıştay 13. Daire Başkanlığına Sunduğu 05.11.2009 tarih ve 570 Sayılı dilekçesinde İş Planında 2006 yılı için 802 milyon ABD doları yatırım yapılmasınınöngörüldüğü belirtilmektedir.

Aynı dilekçede 2006 yılında 882,4 Milyon dolar yatırımın gerçekleştiği iddia edilirken, BTK tarafından yayınlanan istatistiklere göre Türk Telekom 2006 yılında 554,8 Milyon TL (yaklaşık 370 Milyon USD) yatırım yapmıştır.

Ulaşılabilen rakamlardaki bu tutarsızlık, Türk Telekom’un açıkladığı verilerin doğruluğuna şüpheyle bakmamıza neden olmaktadır.

İstihdama ilişkin iş planı öngörüleri ve gerçekleşmeleri daha da ilginçtir. [Rakamlar, Ankara 4. iş mah. Görülen e.2008/313 sayılı davaya sunulan bilirkişi raporundan alınmıştır]

2007 2008
Sabit Hat Personel Sayısı (Gerçekleşen) 37035 29769
Sabit Hat Pers. S ( İş Planında Hedeflenen) 37562 35235
Fark -527 -5466
Toplam Personel Sayısı(Gerçekleşme) 40148 34.025
Toplam Pers. S ( İş Planında Hedeflenen) 45796 43832
Fark -5648 -9807

Bu veriler de istihdamdaki gerçekleşmenin, iş planındaki öngörünün çok altında kaldığını göstermektedir.

Tüm bunlar Oger Ortak Girişim Grubunun ihale sırasında sunduğu iş planının her yönden sorgulanması gerektiğini göstermektedir.

Biz, cevap bulamadığımız ve kamuoyunun öğrenmesi gereken iş planı ile ilgili soruları, kamuoyunun önünde Türk Telekom’a ve ilgili kurumlara (BTK, ÖİB) yöneltiyoruz;

1- İhale Şartnamesindeki ön yeterlik şartlarından biri olan ve Ojer Telekomünikasyon A.Ş.’nin, BT Telconsult ile imzalamış olduğu bilinen Yönetim Danışmanlığı Sözleşmesi’nin koşulları nedir? Bu Yönetim Danışmanlığı Sözleşmesi kapsamında sağlanmış olan hizmetler nelerdir?

2- Yönetim Danışmanlığı Sözleşmesi kapsamında ve haricinde şu anda Türk Telekom’da çalışmakta olan her seviyedeki Danışman sayısı kaçtır? Ücret skalaları nedir ve ücretleri nerden karşılanmaktadır?

3- İhale aşamasında verilen İş Planı doğrultusunda; ilk üç yıl için verilmiş olan 2005-2008 yatırım planına hangi ölçüde uyulmuştur? İhalede sunulan İş Planında bu üç yıllık yatırım planı rakamı kaçtır? Hisse Satış Sözleşmesi tarihi olan 14 Kasım 2005’ten 14 Kasım 2008 tarihine kadar yapılan yatırımın tutarı nedir?

4- İhale aşamasında verilen İş Planında sunulmuş olan Şirketin insan kaynakları stratejisine ne ölçüde uyulmuştur? İş Planına göre kaç personel çalışması gerekirken, şu anda kaç personel çalışmaktadır? Personel arasında uçurum derecesindeki ücret farkları, İş Planında tanımlanmış mıdır?

5- İş Planında öngörülen trafik değerleri ne derecede gerçekleşmiştir? Örneğin sabit hat için özelleştirmeden önceki toplam trafik miktarı, bugün itibariyle kaç dakikaya düşmüştür? Bu düşüş, İş Planında öngörülmüş müdür?

6- İş Planında verilen tarife politikalarına ne derecede uyulmuştur? Sabit hatlar için İş Planında öngörülen tarife nedir? Bugün uygulanmakta olan sabit hat tarifesi ile arasında fark var mıdır?

7- Sabit hat tarife yapısı abonelerin avantajına mıdır?

8- Özelleştirmenin esas amacının rekabetçi ve etkin bir telekomünikasyon altyapısının geliştirilmesi ve Türk Telekom’un verimliliğinin ve hizmet kalitesinin artırılması olduğu göz önüne alındığında; gerek tarife, gerekse de hizmet kalitesi açısından Devirden önceki Türk Telekom hizmetleri ile bugünkü hizmetleri karşılaştırdığımızda, sonuç abonenin avantajlı çıktığı bir tabloyu mu göstermektedir?

9- İnternet ve yeni servisler için İş Planında verilen stratejiye ne derecede uyulmuştur? Hisse devir tarihi olan 14 Kasım 2005 tarihinden itibaren hizmete giren yeni servisler nelerdir? İş Planında öngörülen yeni servisler nelerdir?

10- Mobil servisler için İş Planında verilen gelecek stratejisine ve tarife yapısına ne derecede uyulmuştur?

11- İnternet ve data servisleri için İş Planında öngörülen gelir tahmini ne derecede gerçekleşmiştir? Bu alan için İş Planında öngörülmüş olan tarife yapısına ne derecede uyulmuştur?

12- Yatırımcı Şirket tarafından, Türk Telekom’a İş Planında belirtildiği gibi know-how transferi gerçekleştirilmiş midir? Bu transfer kapsamında Türk Telekom’un kazanımları neler olmuştur?

13- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, İhale Şartnamesinde belirtildiği gibi Türk Telekom’u denetlemekte midir? İhale Şartnamesine göre Türk Telekom, devirden sonra 5 yıl boyunca her 6 ayda bir göndermesi gereken belgeleri İdare’ye göndermekte midir?

14- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı yapmakta olduğu bu denetimlerde, Türk Telekom’un yatırım, personel politikalarının İhale İş Planı’na uygun bir şekilde yürütülüp yürütülmediğini kontrol etmekte midir? Bu denetimlerin sonucunda hazırlanan raporlar İş Planı uygunluğu hakkında ne demektedir?

15- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın dışında Türk Telekom, özelleştikten sonra Devletin hangi Denetleme Birimleri tarafından kaç kez denetlenmiştir? Bu denetimlerin sonucunda hazırlanan raporlarda neler belirtilmiştir?

Soruları daha da çoğaltmak mümkündür. Ama okuyucuyu sıkmamak için sorular çok sınırlı sayıda tutulmuştur..

You may also like...

Bir yanıt yazın