Türk Telekom’un Özelleştirilmesi – Bir Talan’ın Hikayesi
II - İhale Sürecinde Soru İşaretleri / II.A - Oger Telecom'un Yeterliliği
İçindekiler
II – İhale Sürecinde Soru İşaretleri
II.A – Oger Telecom’un Yeterliliği
25 Kasım 2004 tarihli İhale Şartnamesinde; Yatırımcının en az 2 milyon hat kapasiteli sabit veya mobil telekomünikasyon şebekesi şirketini yönetme veya işletmede en az 3 yıllık tecrübe şartı aranmıştır. Bu şartı yatırımcının kendisinin karşılayamaması durumunda, istenen özelliklere sahip bir telekomünikasyon şirketi ile en az 5 yıl süreli bir yönetim danışmanlığı anlaşması imzalamış olması koşulu aranmıştır
İhaleye katılmaları onaylanan “Oger Telecoms Ortak Girişim Grubu”‘nu oluşturan, Oger Telecoms L.L.C. ve Saudi Oger Ltd.’in iş tecrübesi ise; 2001 yılı Kasım ayında Güney Afrika’da kurulan ve 2004 yıl sonu itibariyle 466.000 faturalı abonesi olan bir GSM Şirketi‘nin %60 hissesi (Cell C), Romanya’da 2001 yılında faaliyete geçen 300.000 Aktif Faturalı abonesi olan (CDMA2000-450) Şirketi ‘nin %45 hissesi, 2005’de Portekiz’de faaliyete geçmesi öngörülen (CDMA2000-450) Şirketi ‘nin %50 hissesi vardır.
Yani Oger Telecom’un iş tecrübesi; dünyanın 13. büyük sabit telefon operatörü olan Türk Telekom’u yönetmeye yeterli olmadığı açıktır. “Oger Telecoms Ortak Girişim Grubu” ihaleye katılabilmek için British Telecom ile yönetim danışmanlığı sözleşmesi imzalamak durumunda kalmıştır.
İhale Şartnamesinin 4. maddesinde “Ön Yeterlilik Kriterleri” sayılmaktadır. İhaleye gerçek kişilerin teklif veremeyecekleri, tek bir şirket veya birden fazla şirketten oluşan Ortak Girişim Gruplarının teklif verebilecekleri belirtilmektedir. Ön Yeterlilik aşamasından sonra Ortak Girişim Grubunda hangi şartlarda değişiklik yapılabileceği, Şartnamenin 4.4. maddesinde tanımlanmış ve bu değişikliklerin en geç 17 Mayıs 2005 tarihine kadar Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na bildirilmesi istenmiştir.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın 21 Haziran 2005 tarihli Basın Açıklaması’nda İhaleye katılmaları onaylanan Ortak Girişim Grupları arasında “Oger Telecoms Ortak Girişim Grubu”, Oger Telecoms L.L.C. ve Saudi Oger Ltd.’den oluşan bir grup olarak tanımlanmaktadır.
Ancak bilindiği gibi, fiyat zarflarının açıldığı 1 Temmuz 2005 tarihinde yapılan müşterek pazarlık oturumunda Oger Telecoms Ortak Girişim Grubu temsilcileri arasında Telecom Italia firmasının temsilcileri de yer almıştır. Ayrıca, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın, ihaleden sonra yapmış olduğu açıklamada (halen ÖİB’nin web sitesinde de yer alan açıklamada) ihaleyi kazanan Oger Telecoms Ortak Girişim grubunun, Telecom Italia ve Saudi Oger’den müteşekkil olduğu belirtilmiştir.
Diğer yandan; Türk Telekom için ön yeterlilik almaya hak kazanan 13 firma arasında yer alan İspanyol Telefonica’nın, Türk Telekom özelleştirmesinde favoriler arasında gösterilirken, “Avea’da (Türk Telekom’un mobil iştiraki) yönetim etkinliğinin nasıl sağlanacağı konusunu anlayamadığımız için çekildik” gerekçesi ile 21 Nisan 2005 tarihinde sürpriz şekilde çekilme kararı almasından sonra yaşanan gelişmeleri kısaca hatırlamak gerekirse; basına yansıdığı kadarıyla, Telefonicanın ihale sürecinden çekilmesine neden olan Aveanın ortaklık yapısı konusunda önemli gelişmeler yaşandı, Aveanın yüzde 40ına sahip olan Telecom Italianın hisselerini (Aveada yüzde 40 Türk Telekom, yüzde 40 Telecom Italia ve yüzde 20 İş Bankası ortaklığı bulunuyordu) Türk Telekoma satma opsiyonu isteğine Özelleştirme İdaresi Başkanlığının sıcak yaklaştığı belirtiliyordu, ayrıca bu durumda diğer alıcılar açısından Aveada hakim konuma geçememe sorununun da ortadan kalkmış olacağı belirtiliyordu.
Yine İhale Şartnamesinin 6.1.6. maddesinde, Teklifle birlikte verilecek dökümanlar arasında, Hisse Satış Sözleşmesi'nin imzalanmasından önce kurulması istenen Ortak Girişim Grubu'na aracı olacak Şirketle ilgili bilgiler istenmekte, söz konusu Şirket hisselerinin en az % 99'unun, teklif veren Ortak Girişim Grubu üyelerine ait olması şartı aranmaktadır.
24 Ağustos 2005 tarihli Hisse Satış Sözleşmesini imzalamış olan Şirket, Ojer Telekomünikasyon A. Ş., 22 Ağustos 2005 tarihinde İstanbul merkezli olarak kurulmuştur. Hissedarları arasında % 99 hisse oranıyla Dubai Merkezli Oger Telecom Ltd. ve % 0,9999910 hisse oranıyla Saudi Oger Ltd. bulunmaktadır. Hisse Satış Sözleşmesinden sonra 14 Kasım 2005 tarihli Hissedarlar Sözleşmesini ve Hisse Rehni Sözleşmesini de Ojer Telekomünikasyon A.Ş. imzalamıştır. Bu durum gösteriyor ki, İhale Şartamesinin 6.1.6. maddesinde hakkında bilgi istenen Ortak Girişim Grubu (na mı) Aracı olan Şirket Ojer Telekomünikasyon A.Ş.'dir.
Ancak, İhaleyi kazanan Ortak Girişim Grubunun Aracı Şirketi pozisyonundaki Ojer Telekomünikasyon A.Ş.'nin ortakları arasında bulunan iki tüzel kişilikten % 99 oranında hisseye sahip olan Dubai merkezli Oger Telecom Ltd.'nin kuruluş tarihi 4 Ağustos 2005'tir. Oger Telecom Ltd.'nin kendi web sitesinde de (www.ogertelecom.com) kuruluş yılı olarak 2006 yılı belirtilmektedir.
Bu bilgiler ışığında;
1. Türk Telekom'un % 55 oranındaki hissesinin blok satış yöntemiyle özelleştirilmesine ilişkin İhale'de, Oger Telecoms Ortak Girişim Grubu üyeleri arasına Telecom Italia nasıl katılmıştır? Telecom Italia, Oger Telecoms Ortak Girişim Grubu üyeleri arasına katılmadıysa, sadece Grup temsilcilerinin salona alınabildiği 1 Temmuz 2005 tarihli pazarlık oturumuna nasıl katılabilmişlerdir? Eğer Telecom Italia, Oger Telecoms Ortak Girişim Gurubu'na katılmış ise, ÖİB'nin, İhale ön yeterlilik aşamasından sonra Ortak Girişim Grubu üyelerinde yapılacak değişiklikleri onaylama tarihinden sonra yapılan bu değişiklik nasıl kabul edilebilmiştir?
2. İhaleye bir şekilde ortak olarak girdikleri, tüm taraflarca beyan edilen Telecom Italia ile Saudi Oger arasında, İhaleden önce yapılmış olan anlaşmanın şartları nelerdir? Bu şartlara uyulmuş mudur?
3. Tarafların basına yaptıkları açıklamalarda, İhalede aranan telekomünikasyon işletmeciliğindeki tecrübe koşulunun sabit telefonda British Telecom ile mobil telefonda ise Telecom Italia ile sözleşme yapılarak karşılandığı belirtilmiştir. Telecom Italia, 2006 yılında Avea'daki hissesini satıp, 2007 yılında da Dubai merkezli Oger Telecom Ltd.'deki ortaklıktançekilmiştir. Bu çekilme, Hisse Devrine ilişkin sözleşmeler imzalanırken öngörülmüş müdür?
4. Telecom Italia'nın son anda Oger Telecoms Grubu ile anlaşması bir tesadüf müdür? Yoksa bir yönlendirme sonucu mudur? Bu yönlendirmeyi kim ya da kimler yapmıştır?
5. Telecom Italia'nın Avea'daki ortaklığı hakkında neden genel bir çözüm bulunarak, İhaleye girmeyi planlayan ve ön yeterlilik almış olan tüm istekli firma ya da ortak girişim grupları ile paylaşılmamıştır? Telecom Italia, Oger Telecoms Grubuna yönlendirilerek bu gruba avantaj sağlanmış olmuyor mu?
6. Hisse Devrine ilişkin Sözleşmeleri imzalayacak olan Ortak Girişim Grubu'na aracı olan Şirketin, en az % 99 oranında Ortak Girişim Grubu Üyelerine ait olması şartına uyulmuş mudur? Ortak Girişim Grubu'na aracı pozisyonundaki Ojer Telekomünikasyon A.Ş.'nin % 99 hissesi, ihale sırasında mevcut olmayan bir şirkete aittir. İhale tarihinde mevcut olmayan bir şirket, nasıl olur da, İhaleye teklif veren Oger Telecoms Ortak Girişim Grubu'nun bir üyesi olarak kabul edilebilinir?
7. Rekabet Kurulu'nun, "Özelleştirme Nihai Bildirimi" ile ilgili 21 Temmuz 2005 tarihli Kararı'nda: "Oger Telecoms Ortak Girişim Grubu"nun, merkezi Suudi Arabistan
Krallığı'nda olan "Saudi Oger Limited" (Saudi Oger Ltd.) ve ihalenin kazanılması durumunda ileride yine Suudi Arabistan Krallıgı'nda kurulacak olan "Oger Telecoms LLC" (OT) adlı tesebbüslerden olusmaktadır. OT'nin tüm hisseleri Saudi Oger Limited'e ait olacaktır. Oger Telecoms OGG'nin %1 hissesi Saudi Oger Ltd.'ye, %99 hissesi OT'ye ait olacaktır." denmekte ve Türk Telekom hisselerini satın alacak olan Türk Yatırım AracıŞirketin hisselerinin %99'unun OT'ye ait olacağı belirtilmektedir.
Bu durum, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın, Suudi Arabistan'da kurulacağı söylenen"Oger Telecoms LLC" adlı Hayali Şirketi, İhaleye Teklif verme yeterliliğine sahip bir Ortak Girişimin lider üyesi olarak onayladığını mı göstermektedir? Hayali Şirket, İhaleŞartnamesi'nde istenen kriterleri ve belgeleri nasıl sağlamıştır?
8. Ön Yeterlilik almaya hak kazanan 13 firma arasında da yer alan Saudi Oger Şirketi'nin ilk başvurusundaki Ortak Girişiminin yapısı nasıldır? Sonradan neden değişmiştir?
9. Suudi Arabistan Krallığı'nda kurulacak olan Şirket'ten neden vazgeçilmiş, Türk Yatırım Aracı Şirketin %99 hissesine sahip olacak olan şirket neden Dubai'de kurulmuştur? Bu durum Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nca nasıl kabul edilmiştir?
10. Yoksa Suudi Arabistan'da da ayrı bir paravan Şirket mi kurulmuştur?
11. Var olmayan bir Şirketin ihaleye teklif vermeye yeterli görülmesi bir yana, kurulacağı söylenen Şirket de ne belirtildiği memlekette kurulmuş, ne de ortaklık yapısı ve faaliyetleri,İhaleye teklif verme aşamasında belirtilen koşulları sağlamıştır. Bu durum nasıl açıklanabilir?
12. Rekabet Kurulu'nun, "Özelleştirme Nihai Bildirimi" ile ilgili 21 Temmuz 2005 tarihli Kararı'nda: "Telecom Italia Mobile International N.V.'nin OT'nin Hissedarı Olması; Oger Telecoms OGG, Özelleştirme Idaresi'ne yapmış olduğu ön yeterlilik başvurusu ile Ortak Girişim Grubu lideri olan OT'nin bazı hisselerinin ihalenin gerçekleşmesi aşamasından sonra potansiyel katılımcılara devredilebilmesine yönelik izin almıştır. Oger Telecoms OGG adına hazırlanan Bildirim Formu'nda, Telecom Italia International N.V., Telecom Italia S.p.A ve TIM International N.V., OT'nin hisselerinin talibi olabilecek "Muhtemel Alıcılar" olarak tanımlanmıştır. Bu teşebbüslerin tek baslarına ya da birlikte, Oger Telecoms LLC hisselerinin ancak %20'ye kadar olan kısmını devralabilecekleri belirtilmektedir. Aynı bilgi Saudi Oger Ltd. vekilinin 8.7.2005 tarihli yazısındaki; "TIM'in Oger Telecoms'taki hisse payının en fazla %20 olması beklenmektedir. TIM, Oger Telecoms'ta herhangi bir yönetim ve kontrol hakkına sahip olmayacaktır." ifadeler ile teyit edilmektedir.
Saudi Oger Ltd. ve Telecom Italia Mobile International N.V. (TIM), TIM'in Oger Telecoms LLC'ye (OT) katılımı ile ilgili olarak, 25.6.2005 tarihli bir "Katılım ve Hissedarlar Anlaşması" (Hissedarlar Anlaşması) akdetmişlerdir. Telecom Italia S.p.A. ve TIM, OT'nin hisselerinin devralınması ile ilgili olarak Saudi Oger Ltd. ile görüşmelere devam etmişler ve izin başvurusunun incelenmekte olduğu süreç içinde 4.7.2005 tarihinde Saudi Oger Ltd. ve TIM"Katılım ve Hissedarlar Anlaşması"nı tadil eden ve yeniden düzenleyen yeni bir metin (Anlasma) imzalamışlardır. Bu "Anlasma" ile belirlenen OT'nin sermaye ve yönetim kurulunun yapısı, toplantı ve karar nisabları dikkate alındığında, OT'nin kontrolünün Saudi Oger Ltd.'de olacağı görülmektedir."
Oger Telecoms Ortak Girişim Grubu, var olmayan liderinin bazı hisselerinin potansiyel katılımcılara devredilebilmesi için hangi aşamada izin almıştır? İhale Şartnamesine göre Grup üyesi şirketlerin ortaklık yapılarında yapılacak değişiklikler en geç 17 Mayıs 2005 tarihine kadar İdare'ye bildirilmelidir, nitekim ÖİB, yapılan değişiklik başvurularını 21 Haziran 2005 tarihli Basın Duyurusu ile onaylamıştır. Bu tarihten sonraki değişikliklerin onaylanması İhale prosedürlerine aykırı değil midir?
Saudi Oger ile TIM arasındaki anlaşmanın, 25 Haziran 2005 tarihinde yani İhaleye teklif verme tarihinden bir gün sonra yapılmış olduğu anlaşılıyor. İhaleye teklif verme tarihi ile fiyat teklifi zarflarının açılacağı tarih arasında teklif sahiplerinin ortaklık yapısını değiştiren bir anlaşmaya gitmeleri yasal mıdır?
13. Dubai'deki Şirket, hisse devirlerinin rahatça yapılabilmesi için paravan olarak mı kurulmuştur?
14. Saudi Oger Ltd. ve Telecom Italia Mobile International N.V. (TIM), TIM'in Oger Telecoms LLC'ye (OT) katılımı ile ilgili olarak, 25.6.2005 tarihli bir "Katılım ve Hissedarlar Anlasması" (Hissedarlar Anlasması) aktedmelerinin, Başbakan Tayip Erdoğan'ın Lübnan'da Harriri'leri evinde ziyaret etmesinden hemen sonra gerçekleşmesi bir tesadüf müdür?
15. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın hem Harriri ile hem de Berlusconi ile arkadaş olmasının, bu ortaklığın oluşmasında payı var mıdır?
16. 26.07.2006 tarihli Sabah gazetesinde yayınlanan ; "Türk Telekomun yüzde 55inin Oger Telecomsa devri sürecinde bazı belgeler üzerinde kimi usulsüz işlemlere imza atıldı. Telekomun özelleştirilmesi öncesinde Dubaideki bir bankada açılan hesaba, özelleştirme işlemlerini yapan yetkililere ulaşabilecek şekilde 2.5 milyar dolar para yatırıldı.” İddiaları daha sonra gündeme neden hiç gelmemiştir? Bu soruşturmanın akıbeti ne olmuştur?
17. Özelleştirme aşamasının en iddialı iki kuruluşu, İspanyol Telefonica ve Belgacom’un ihaleden çekilmelerinin gerçek nedeni neydi?
